آیا رگولاتوری موفق بوده است؟
به گزارش شبکه خبري دولت الکترونيکدهمین سالگرد تاسیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بود. سازمانی که هدف از تشکیل شدن آن نظارت بر حوزه رقابت و دفاع از حقوق مشترکان ارتباطی کشور است. سازمانی که در طول سالهای گذشته به گفته کارشناسان اما نتوانسته است آنچنان که باید به وظایف اصلی خود جامه عمل بپوشاند.
** درباره رگولاتور
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با استناد به ماده ۷ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مصوب ۱۹/۹/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی از تجمیع معاونت امور مخابراتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و اداره کل ارتباطات رادیویی، به منظور ایفای وظایف و اختیارات حاکمیتی، نظارتی و اجرایی در بخش تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تاسیس شدهاست.
این سازمان یک نهاد مستقل قانونگذار و نظارتی است که نقش آن رقابتی کردن بازار ارائه خدمات مخابراتی و بالا رفتن کیفیت خدمات آنهاست. میزان اهمیت و نقش بسزای این نهاد در رونق بخش خصوصی از وظایفی که برمبنای اساسنامه بر عهده آن گذاشته شده است مشخص است.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به منظور اجرای مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و تحقق اهداف و ایفای وظایف مورد نظر در بخش ارتباطات رادیویی تاسیس شده و رییس این سازمان معاون وزیر است.
از جمله وظایف و فعالیتهای این سازمان میتوان به این موارد اشاره کرد:
صدور پروانه فعالیت و بهرهبرداری برای ارائه هرگونه خدمات مخابراتی و پستی، اعمال استانداردها، ضوابط و نظامهای کنترل کیفی و تایید نمونه تجهیزات (Type Approval) در ارائه خدمات و توسعه و بهرهبرداری از شبکههای مخابراتی، پستی و فناوری اطلاعات در کشور، تدوین و ارائه پیشنهاد در خصوص تعیین فعالیتها و بهرهبرداریهای غیرمجاز پستی و مخابراتی، تعیین جریمه در هر مورد و اعلام اعمال آن در چارچوب قوانین و مقررات پس از طی مراحل قانونی، تدوین و تنظیم مقررات، آییننامهها، جدولهای تعرفه و نرخهای کلیه خدمات در بخشهای مختلف ارتباطات و فناوری اطلاعات، تعیین کف یا سقف آنها به منظور حصول اطمینان از رقابت سالم و تداوم ارائه خدمات و رشد کیفی آنها برای تصویب توسط کمیسیون در چارچوب قوانین و مقررات، وصول مبالغ حقالامتیاز صدور پروانه، هزینه استفاده از فرکانس، هزینه جبران خسارت و سایر وجوهی که طبق قوانین و مقررات مربوط به تصویب میرسد و واریز آن به حسابهای خزانه، نظارت بر عملکرد دارندگان پروانهها در چارچوب مفاد پروانههای صادر شده و رسیدگی به تخلفات و ملزم نمودن آنان به انجام تعهدات و وظایف از طریق اخطاریه یا لغو موقت یا دائم امتیازها و پروانههای بهرهبرداری، تدوین و پیشنهاد دستورالعملها و ضوابط به اتصال متقابل شبکههای مخابراتی و رایانهای از نظر امنیت، ایمنی اتصالات و تعرفههای آنها به کمیسیون و نظارت بر اعمال آنها.
سکان هدایت سازمان تنظیم مقررات در یک دهه گذشته تا به امروز در اختیار پنج مدیر بوده است.
مسعود داورینژاد، محمود خسروی، محمد کرم پور، محمد علی فرقانی و علی اصغر عمیدیان روسای این سازمان در ده سال گذشته بودهاند. از سوی دیگر همزمان با آغاز دهه جدید فعالیت این سازمان با تصویب هیات دولت، سیداحمد معتمدی، نصرالله جهانگرد و مسعود اخوانفرد به عنوان اعضای جدید کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات تعیین شدند.
** ویژگیهای رگولاتور موفق از دید وزیر
محمود واعظی، در آستانه سالگرد این سازمان میگوید: با توجه به گستردگي فعاليتها و به منظور ايجاد رقابت سالم و منصفانه و بدون تبعيض در ميان سرويسدهندگان مخابراتي و ارتباطي، در راستاي دستيابي كاربران به سرويسهاي متنوع، با كيفيت و ارزان قيمت از يكسو و رونق گرفتن فعاليتهاي بخش خصوصي از سوي ديگر، اهميت وجود نهادي به عنوان رگولاتوري در كشورها بيش از پيش نمايان ميشود.
او میگوید: معتقدم كه داشتن برخورد و رفتار مبتني بر اصل عدم تبعيض با كليه نقش آفرينان در بازار آزادسازي شده مبتني بر فراهم ساختن امكان همكاري در محيط رقابتي به منظور تضمين ايجاد حوزه فعاليت يكسان براي موسسات مختلف و غير هم وزن، رفتار و برخورد يكسان با كليه توليدكنندگان تجهيزات، ايجاد و بهبود رفتار يكسان با كليه تازه واردان و سرمايهگذاران و استماع صداي كليه مشتريان و رسيدگي و پاسخگويي به شكايات، از جمله ويژگيهاي يك رگولاتور موفق محسوب ميشود.
واعظی ادامه میدهد که اين سازمان شاهد فراز و نشيبهاي بسياري بوده؛ اما با تمام مشكلات پيش رو توانسته در امر خصوصيسازي به عنوان اولين رگولاتور كشور قدمهاي موثري بردارد و الگويي باشد براي ساير بخشهاي اقتصادي. البته نقصها و مشكلات كار نيز با همت همه همكاران و دلسوزان برطرف خواهد شد و آينده روشني را كه حق ملت مسلمان و با ايمان كشور عزيزمان ايران است در حوزه ارتباطات و فناوري اطلاعات محقق خواهد ساخت.
** عقبماندگی ارتباطی
صحبتهای وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد این سازمان که در قالب پیامی برای سالگرد رگولاتور منتشر شده در حالی مطرح میشود که اتفاقا از زمان تصدی وی بر مسند وزارت بیشترین انتقادات پیرامون خصوصیسازی شرکت مخابرات صورت گرفته است. به باور بسیاری از کارشناسان حوزه مخابرات، این سازمان حداقل در طول هشت سال گذشته خود نتوانسته است به وظایف اصلیاش جامه عمل بپوشاند.
این انتقادات البته بیشتر به دولت نهم و دهم باز میگردد. به جز بحث خصوصیسازی شرکت مخابرات ایران که ایرادات بسیاری به آن وارد است، حاشیههای مزایده اپراتور دوم و اپراتور سوم ارتباطی از جمله مواردی است که به گفته کارشناسان ضعف سازمان تنظیم مقررات نسبت به آن کامل مشهود است.
هر چند که به نظر میرسید سازمان تنظیم مقررات حداقل در دولت جدید و با توجه به ضرر و زیانهای بسیاری که در چند سال گذشته و به واسطه تصمیمات اشتباه مدیران این سازمان به بدنه ارتباطی کشور تحمیل شده است، قصد اصلاح مسیر را داشته است، اما از گفت و گوهایی که رییس جدید این سازمان در چند روز گذشته پیرامون نسل چهارم تلفن همراه داشته میتوان نتیجه گرفت که روند انحصارطلبی این سازمان همچنان ادامهدار خواهد بود.
کارشناسان معتقدند در روند اعطای مجوز نسلهای مخابراتی برگزاری مزایده آن هم مزایدههایی که تازه چند سال بعد مشخص میشود که موارد ضروری آن پیشبینی نشده و باعث عقبماندگی اپراتور از خدمات پیش فرض میشود باعث عقبماندگی کشور از استفاده فناوریهای جدید شده است.
** آیا رقابت سالم میشود؟
علی اصغر عمیدیان در پیام خود به مناسبت سالگرد تاسیس این سازمان میگوید: ورود به دهه دوم فعاليت و آغاز دوره بلوغ سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي در شرايطي است كه بخش ارتباطات و فناوري اطلاعات در حال تجربه تغيير و تحولات عظيمي است. اين تحولات از بهكارگيري شبكههاي باندپهن كه همگرايي رسانه، اينترنت و خدمات ارتباطي را تسهيل ميكنند، ورود بازيگران جديد به بازار، توسعه شتابان دستگاههاي هوشمند و تقاضاي روزافزون مصرفكنندگان براي دسترسي دائمي و فوري در هر زمان و هر مكان به خدمات حوزه ICT، نشات گرفته است.
وی ادامه میدهد: ما براي مواجهه با شرايط جديد، بازسازي و ارتقاي اقتدار حاكميت در بخش و ايفاي مناسب نقش پدرانه سازمان، بايد آماده شويم. اين آمادگي شامل نوينسازي ساختار سازمان، تربيت و به كارگيري نيروي متخصص، تدوين يك برنامه راهبردي و ترسيم يك نقشه راه، تدوين قانون جامع رگولاتوري كشور و حركت تكاملي به سوي رگولاتوري همگرا و تبديل شدن به يك سازمان كاملا الكترونيكي است.
به گفته عمیدیان در طول ده سالي كه سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديویي، هدايت حوزه استراتژيك ارتباطات و فناوري اطلاعات را به عهده داشته، تلاش كرده است تا با ايجاد فضاي رقابتي سالم در بين فعالان اين بخش و جذب سرمايههاي داخلي و خارجي، سبب توسعه ICT در كشور باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد اما این درحالی است که کارشناسان معتقدند این سازمان نتوانسته است تا به امروز فضای رقابتی سالمی را بین بازیگران این حوزه ایجاد کند. از جمله آن میتوان به اختلافات موجود بین این سازمان و شرکت مخابرات ایران از یک سو و شرکتهای ارائهدهنده خدمات اینترنت پرسرعت اشاره کرد. اختلافاتی که قدرتمند نبودن رگولاتور در طول سالهای گذشته باعث شده تا امروز شاهد حاشیهها و درگیریهای بسیاری در این بخش باشیم.
با این حال اما اکنون که در آستانه ورود به دومین دهه فعالیت رگولاتور قرار داریم، منتقدان و کارشناسان این حوزه انتظار دارند که مدیریت جدید این سازمان بتواند از تصمیمات و نتایج اخذ شده گذشته درس گرفته و دنبالهرو راه گذشتگان نباشند.
به باور آنان، فناوری اطلاعات و به خصوص ارتباطات از سرعت بالایی در رشد و تغییر برخوردار است که کوچکترین تصمیم نادرستی در این بخش میتواند کشور را از دسترسی به آنها دور کند و عامل عقب افتادگی اقتصادی شود.