هشدار در مورد سوءاستفاده مالی از ساتنا
بانک مرکزی در دو بخشنامه جداگانه به بانک‌ها از شیوه جدیدی برای نسبت به سوءاستفاده مالی بانک‌ها در شبکه ساتنا هشدار داد و از راه‌اندازی سامانه «سپام» به عنوان جایگزین سوییفت در بانک‌های داخلی خبر داد.
به گزارش شبکه خبری دولت الکترونیک,در نخستین بخشنامه اداره کل نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی بخشنامه خطاب به بانک‌داران خصوصی و دولتی آمده است: طی بازرسی‌های به عمل آمده در زمینه ارزیابی سیستم کنترل داخلی برخی از بانک‌ها در فرآیند صدور چک‌های بین‌بانکی و صدور حواله ساتنا، وجود امکان صدور حواله ساتنا به‌صورت یک‌طرفه از طریق سیستم مکانیزه شعبه بدون نیاز به تامین وجه از سوی متقاضی تا پایان روز، و بدون ایجاد هرگونه اثر در سرفصل‌های حساب شعبه مشاهده شده است.
به‌عبارت دیگر این عملیات بدون ثبت طرف بدهکار به‌صورت یک‌طرفه انجام گرفته است.
در بند دیگر بخشنامه مورد اشاره آمده است: در این روش فرد متخلف از بانک الف یک یا چند برگ چک بین‌بانکی بدون پشتوانه به‌عهده بانک ب دریافت کرده و بدون کارسازی وجه از سوی دارنده، آنها را به بانک ب ارایه می‌کند. بانک ب چک مذکور را عمل کرده مابه‌ازای آن را به حساب فرد متخلف واریز می‌کند. اما با توجه به اینکه برای تسویه مبلغ چک تا پایان وقت اداری زمان باقی است عملا مبلغ چک در حساب بانک الف نزد بانک به منظور نمی‌شود».
در ادامه توضیحات بانک مرکزی آمده است: «فرد متخلف (عامل) وجه را از بانک ب دریافت کرده و یا از محل آن به داد و ستدهای مورد نظر خود اقدام و پس از کسب سود و قبل از پایان وقت، وجه در دسترس را پس از کسر سود تحصیل شده به بانک الف (صادرکننده چک اولیه) پرداخت می‌کند و در مرحله آخر بانک ب چک بین‌بانکی را در حساب‌های بانک الف نزد خود منظور می‌کند و به این ترتیب سود حاصل از تعاملات به فرد متخلف (عامل) می‌رسد».
در خاتمه بخشنامه تاکید شده است که مدیران عامل بانک‌ها دستور دهند تا ضمن بررسی موضوع و ابلاغ مراتب به تمامی شعب، اقدامات لازم برای جلوگیری از بروز این‌گونه موارد در سیستم‌های نرم‌افزاری و سازگارهای عملیات بین‌بانکی صورت گرفته و نتیجه را به این اداره اعلام کنند».
سپام جایگزینی برای سوییفت
در همین حال سید محمود احمدی دبیرکل بانک مرکزی نیز با ابلاغ بخشنامه‌ای خطاب به بانک‌های دولتی و خصوصی اعلام کرد: سامانه پیام‌رسانی الکترونیکی مالی (سپام) با توجه به نیاز شبکه بانکی به ایجاد زیرساخت یکپارچه، متمرکز و استاندارد برای پیام‌رسانی در کشور از یک سو و فایق آمدن بر فشارهای ناشی از تشدید تحریم‌های بین‌المللی، به ویژه احتمال قطع دسترسی به شبکه‌های ارتباطی جهانی نظیر سوییفت از سویی دیگر، طراحی و پیاده‌سازی شد.
در بند دیگری از این بخشنامه تاکید شده که این سامانه اساسا مبتنی بر تفکر ایجاد مسیر خدمت متمرکز استوار بوده و به واسطه آن تمام اعضا می‌توانند در محیطی امن و در قالبی استاندارد به تبادل انواع پیام‌های مالی بپردازند. زیرساخت سپام در حال حاضر دو سامانه مهم تحت عنوان سپام ارزی و سپام ریالی را میزبانی می‌کند. سپام ارزی از یک سو می‌تواند پیام‌های ارزی شبه سوییفتی را بدون نیاز به شبکه سوییفت، میان اعضای در داخل کشور مبادله کرده و از سویی دیگر با اتصال به شبکه جهانی سوییفت، ارتباط اعضای با آن شبکه را میسر سازد. سپام ریالی نیز پیام‌های فارسی نظیر پیام‌های اعتبار اسنادی داخلی ـ ریالی را مبادله می‌کند».
دبیرکل بانک مرکزی در ادامه بخشنامه مورد اشاره قید کرده است که از نتایج و دستاوردهای منحصر‌به‌فرد این سامانه می توان به مواردی نظیر ایجاد زیرساخت یکپارچه و استاندارد پیام‌رسانی با حفظ محوریت بانک مرکزی، برخورداری از شبکه‌ای امن برای تبادل اطلاعات مالی بدون دغدغه خاطر رصد اطلاعات توسط بیگانگان، برخورداری از قابلیت کنترل و نظارت بر کل فرآیندهای انجام گرفته در چرخه تبادلات داخلی مانند گشایش و تنزیل اعتبار اسنادی داخلی ـ ریالی و کاهش هزینه‌های ارزی غیرضروری اشاره کرد.
وی البته این را هم گفته که «بهره‌برداری موازی و آزمایشی از سپام ارزی، طی ابلاغیه شماره ۲۰۶۶۰۸ مورخ ۱۳۹۱/۸/۶این بانک در شبکه بانکی کشور آغاز شد، اما بهره‌برداری نهایی موکول به رفع برخی نقائص و کاستی‌های سامانه شد. اینک با تلاش و پیگیری‌های مستمر کارشناسان ذی‌ربط، برنامه‌های تکمیلی روی سامانه نصب شده و ارایه سرویس به بانک‌ها از تاریخ ۱۳۹۲/۷/۹امکان‌پذیر شده است».
احمدی در پایان تاکید کرده «ضروری است، در راستای بهره‌برداری کامل از سپام ارزی، ارسال تمام پیام‌های داخلی بین بانک‌های کشور که اکنون از طریق روش‌های ناامن و غیرمتعارف نظیر فکس رمزدار انجام می‌شود، از تاریخ ۱۳۹۲/۷/۲۷از طریق سپام انجام گیرد».
