گزارشها حاکی از آن است که رفع فیلتر پیامرسان واتساپ، زیان قابل توجهی به بازار فروش فیلترشکن وارد کرده و برخی از فعالان این حوزه بهدنبال اعمال فشار برای فیلتر دوباره این اپلیکیشن هستند.
بررسیهای رسمی نشان میدهد که گردش مالی سالانه فروش فیلترشکنها در کشور حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان است. با کاهش حدود ۱۰ درصدی مصرف فیلترشکن پس از رفع فیلتر واتساپ، زیانی معادل ۲ هزار میلیارد تومان به این بازار وارد شده است.
کارشناسان میگویند یکی از انگیزههای اصلی و پنهان در پشت پرده سیاست فیلترینگ، سودآوری کلان از محل فروش فیلترشکن است. هرچند در ظاهر، ادعاهایی چون مقابله با جاسوسی ابزارهای خارجی مطرح میشود، اما این توجیهها از نظر کارشناسان فاقد پشتوانه فنی و منطقی است.
منتقدان سیاست فیلترینگ تأکید میکنند که در صورت واقعی بودن تهدیدات امنیتی، فیلترینگ عملاً راهحلی ناکارآمد است؛ چرا که افراد یا گروههایی با اهداف خاص، به ابزارهای پیشرفتهتری دسترسی دارند و همچنان فعالیت خود را ادامه میدهند.
پیشنهاد صاحبنظران برای حل این چالش، تشکیل یک گروه کارشناسی مستقل و ارائه گزارشی بیطرفانه در اینباره است تا تصمیمگیریها در این حوزه بر اساس واقعیتهای فنی و منافع ملی صورت گیرد، نه منافع پنهان اقتصادی.
یک ملت که جاسوس نیست. تعدادی اندک هستند که انواع و اقسام وسایل و شیوهها را برای کار خود خواهند داشت. به علاوه مگر هر ابزاری که برای جاسوسی قابل استفاده باشد را حذف میکنند؟ اسلحه گرم ممنوع است، چون کاربرد آن اغلب برای اعمال خشونت و جرم است، ولی تعداد قتلهای با چاقو که بیشتر است، پس چرا چاقو را ممنوع نمیکنند؟ چون این کار احمقانه است، زیرا ۹/۹۹ درصد استفاده از چاقو در امور مثبت است و اگر نباشد زندگی مختل میشود. به قول معروف برای یک بینماز که در مسجد را نمیبندند. پس میلیونها نفری که از این شبکهها استفاده میکنند، را نباید فدای احتمال جاسوسی تعدادی اندک کرد. از سوی دیگر حتی فیلترینگ مانع از استفاده مردم نشده، چون آنقدر به این شبکهها نیاز دارند که هزینه فیلترشکن را هم میپردازند و اکثریت بسیار قاطع مردم از آن استفاده میکنند.
نکته مهم این است که طرفداران فیلترینگ فرق میان جاسوسی و جمعآوری اطلاعات را نمیدانند یا میدانند و نمیگویند، شبکههای اجتماعی منبع عظیم اطلاعات هستند و این با جاسوسی فرق میکند. یک نظام معقول راه تولید و جمعآوری اطلاعات را نمیبندد، چون خودش هم به آن نیازمند است. اطلاعات دادههای مشاع است و باید همگان به آن
اصولا راه برای انجام جاسوسی، فراوان است و بهترین آن استفاده از فیلترشکن است که در اختیار مردم گذاشتهایددسترسی داشته باشند و متغیر مهمی برای فهم مسائل جامعه است. پس نباید با جمعآوری داده مخالفت کرد، مسئله اصلی جاسوسی است که اصولا راه برای انجام آن فراوان است و بهترین آن استفاده از فیلترشکن است که در اختیار مردم گذاشتهاید. ولی نکته بسیار مهم این است که نه فیلترینگ و نه اینترنت ملی و نه هیچ چیز دیگری نمیتوانند مانع از جمعآوری اطلاعات شوند، چون جمعآوری اطلاعات از طریق سیستم عامل نیز ممکن است. سیستم عاملی که روی تمامی کامپیوترها و موبایلها وجود دارد. اتفاقا از آنجا بیواسطه و مستقیم میتوانند عمل کنند، در حالی که از طریق اپلیکیشنهایی مثل واتسآپ باید با واسطه عمل کنند. مراکز دسترسی به همه اینها هم در ایالات متحده است اگر مجبور شوند این کار را خواهند کرد.
مشکل فیلترشکنها جز هزینه زیاد برای مردم، آلوده کردن کل شبکه اینترنت ایران است که عوارض بسیار زیادی دارد و کارشناسان مربوط تعجب میکنند که یک حکومت چگونه حاضر میشود تا این اندازه به شبکه اینترنت خود زیان برساند، بدون اینکه هیچ نتیجه مفیدی داشته باشد؟ فیلترینگ موجب مسدود شدن دسترسی ایرانیان به خیلی از سایتهای جهان است و کلا اینترنت ایران را آلوده کرده است. از همه بدتر این است که فیلترشکن مجرای جذب جاسوس است. فیلترشکنهای مهم تولید اسراییل و کشورهای غربی است یا تحت نفوذ آنان قرار دارند و با آگهیهای جذب جاسوس مفت و مجانی افراد را در اختیار سازمانهای جاسوسی قرار میدهند.
برخی گمان میکنند که شبکههای داخلی مشکلات جمعآوری اطلاعات را ندارند. این اشتباه است، چون سیستم عامل آنها در دسترس است و اگر بخواهند از آن طریق اقدام میکنند. برای جاسوسی امن نیز انواع راههای ارتباطی مثل استارلینک و غیره وجود دارد که بعید است کسی از روشهای دیگر برای دادن اطلاعات جاسوسی مهم استفاده کند. برای جمعآوری اطلاعات فراتر از شبکههای مجازی میتوان از سرورهای تاسیسات شبکه، تاسیسات مخابراتی، دیتابیس و از همه مهمتر سیستم عامل هم استفاده کرد.